آشنایی با حاملگی خارج رحم

حاملگی خارج از رحم چیست؟

لانه گزینی بخش مهمی از بارداری است که در هفته‌ های اولیه انجام می شود.

تخمک بارور شده باید در صحت و سلامت کامل مسیر لوله‌ های فالوپ را سپری کرده تا به بخش داخلی رحم یا آندومتر برسد.

اما زمانی که مسیر لوله‌ های فالوپ با مشکل یا انسداد مواجه باشد، تخمک بارور شده در همان محدوده به دام افتاده و به دیواره‌ لوله های رحمی متصل می‌‍ شود.

از آنجایی که فضا برای رشد نطفه وجود ندارد، قطعاً جنین تشکیل نمی‌ شود اما این مسئله برای بانوان عوارض و درد بسیار زیادی را به همراه دارد.

زمانی که بانوان با حاملگی خارج رحم مواجه می‌ شوند، تنها راه حل خارج کردن تخمک بارور شده از این محدود است.

زیرا اگر سریعاً به این مسئله رسیدگی نشود تخمک بزرگ تر شده و در پی تقسیم سلولی فضای بیشتری را در لوله‌ های فالوپ اشغال می‌ کند.

این مسئله فشار مضاعفی را به این بخش حساس از رحم وارد کرده و پارگی و خونریزی‌ های رحمی اتفاق می‌ افتد.

اگر تخمک به دام افتاده در لوله‌ های فالوپ با ابعاد کوچک در همان محدوده باقی بماند و متخصصان در موقع مناسب به حضور آن پی ببرند، می‌‌توانند با مصرف انواع دارو نطفه را از بین برده و آسیب‌ های جدی برای رحم ایجاد نمی شود.

اگر به مرور زمان متوجه دردهای بسیار شدید در یک سمت رحم می شوید، احتمالاً نطفه بزرگ شده و فشار زیادی به لوله‌ های رحمی وارد می‌ کند.

در چنین موقعیت زمان برای مصرف دارو و اثرگذاری آن کافی نیست و متخصصان به واسطه جراحی نطفه را خارج کرده تا از آسیب‌ های بیشتر جلوگیری نمایند.

انواع حاملگی خارج رحم

شایع‌ترین نوع حاملگی خارج از رحمی بارداری لوله‌ای است که جنین در لوله فالوپ قرار دارد اما ممکن است این حاملگی در قسمت‌های دیگر نیز رخ دهد. به عنوان مثال:

تخمدان

جنین در این نوع حاملگی در تخمدان شکل می‌گیرد.

حفره شکم یا لگن

حاملگی در حفره شکم یا لگن از انواع نادر بارداری خارج از رحمی است.

قسمت تحتانی دهانه رحم

این نوع نیز جزو موارد نادر است.

بارداری هتروتوپیک

در این نوع بارداری، یک قل درون رحم و دیگری خارج رحم تشکیل می‌ شود.

بارداری شکمی

جنین درون حفره شکمی تشکیل می‌ شود.

علت حاملگی خارج رحمی

یکی از دلایل اصلی مرگ مادر در سه ماهه اول بارداری حاملگی خارج از رحم است.

اگرچه این وضعیت اغلب به دلیل اختلالات ژنتیکی رخ می دهد، اما تحت تأثیر دیگر عوامل قرار دارد.

از جمله علل شناخته شده حاملگی خارج رحمی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• جراحی رحم
• بستن لوله های فالوپ
• جراحی و آسیب لوله فالوپ
• سابقه سقط جنین
• بیماری التهابی لگن
• اندومتریوز
• تومورهای خوش خیم عضله رحم (فیبروم)
• بارداری در سنین بالا
• سیگار کشیدن

علائم حاملگی خارج از رحم

با آغاز دوره بارداری تغییرات وسیع و البته محسوس در بدن بانوان پدیدار می‌ شود.

در هفته ‌های اولیه جنین مسیر لوله‌های فالوپ را سپری کرده تا در قسمت آندومتر لانه گزینی می کند اما اگر جنین نتواند این مسیر را سپری کند و در لوله‌ های فالوپ قرار بگیرد، عوارض و علائمی را در پی دارد.

خونریزی واژن

از مهمترین آنها باید به خونریزی واژن یا ترشحات آبکی قهوه ‌ای اشاره کرد.

این علائم عموماً نشانه لانه گزینی جنین است اما اگر این حالات را با درد زیاد در قسمت شکم و حتی سرشانه ‌ها تجربه می‌ کنید باید به حاملگی خارج از رحم مشکوک شوید.

در هفته ‌های اولیه بارداری احساس ناراحتی و سوزش در هنگام ادرار کردن کاملاً غیر طبیعی است و باید برای بررسی به پزشک مراجعه نمایید.

درد

از دیگر علائم بارداری خارج از رحم باید به احساس درد در یک سمت شکم اشاره کرد.

این درد آنقدر زیاد است که ممکن است افراد را از زندگی طبیعی باز داشته و با مصرف انواع مسکن و استراحت بیشتر هم بهبود پیدا نمی‌ کند.

مشکلات گوارشی و ادراری

ممکن است هنگام ادرار یا مدفوع مشکلاتی مانند درد و اسهال را تجربه کنید.

برخی تغییرات در الگوی مثانه و روده در دوران بارداری طبیعی است و این علائم همچنین می تواند ناشی از عفونت ادراری یا نفخ و ناراحتی معده باشد.

توصیه می شود در صورت مشاهده این علائم در دوران بارداری با پزشک خود در میان بگذارید.

تشخیص حاملگی خارج رحمی

پزشک پس از مشاهده علائم آشنایی با حاملگی خارج رحم توسط فرد باردار از روش های زیر برای تشخیص قطعی این بیماری استفاده می کند:

معاینات شکم و واژن

در معاینات واژینال و دهانه رحم، احساس درد در ناحیه لگن می تواند نشانه حاملگی خارج از رحم باشد.

همچنین در این معاینات وجود توده شکمی، ترشحات واژن و یا تغییر اندازه رحم و تخمدان ها نیز بررسی می شود.

سونوگرافی

در این روش پزشک از سونوگرافی شکم برای بررسی خونریزی داخلی استفاده می کند.

از طرفی در صورت عدم مشاهده کیسه حاملگی در هفته ششم بارداری، پزشک از سونوگرافی واژینال برای ارزیابی ساختارهای لگنی، رحم و لوله های رحمی و احتمال حاملگی خارج از رحم کمک می گیرد.

لازم به ذکر است در صورتی که نتایج سونوگرافی واژینال دقیق نباشد، پزشک از سونوگرافی داپلر یا سونوگرافی رنگی استفاده می کند.

آزمایش ادرار

این آزمایش ممکن است در آزمایشگاه با جمع آوری نمونه ادرار یا در مطب پزشک با استفاده از نوار تست انجام شود.

آزمایش خون

این آزمایش میزان هورمون گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG) را اندازه گیری می کند، بدن فقط در دوران بارداری hCG تولید می کند.

سطوح پایین این هورمون در دوران بارداری ممکن است نشان دهنده حاملگی خارج از رحم باشد زیرا سطح hCG با کاشت تخمک بارور شده در رحم به طور چشمگیری افزایش می یابد.

لاپاراسکوپی تشخیصی

در موارد نادر، ممکن است برای تایید حاملگی خارج از رحم به لاپاراسکوپی نیاز باشد.

در طول لاپاراسکوپی، پزشک ابزار خاصی را از طریق برش‌های کوچک در دیواره شکم شما وارد می‌کند تا ساختار حفره‌های شکمی و لگنی شما را بررسی کند و حاملگی خارج از رحم را تعیین کند.

درمان حاملگی خارج رحمی

زمانی که جنین خارج رحم تشکیل می‌ شود، تنها راه سقط جنین و خاتمه دادن به بارداری است.

در برخی موارد سقط جنین خود به خود اتفاق می‌ افتد و هورمون HCG کاهش پیدا می‌ کند.

در مواردی که در هفته های اول بارداری و زود به حاملگی خارج رحمی پی برده شده است، پزشک با تزریق داروی توترکسات باعث سقط جنین می‌ شود.

در این شرایط پس از 6 الی 8 هفته هورمون های بارداری به صفر می‌ رسد.

درمان دارویی

معمولا حاملگی خارج از رحم با داروی تزریقی به نام متوترکسات درمان می شود که رشد سلول را متوقف می کند و سلول های موجود را حل می کند.

بعد از تزریق دارو، پزشک سطح HCG شما را اندازه گیری می کند تا اطمینان پیدا کند که درمان موثر می باشد و ببیند آیا به داروی بیشتری نیاز دارید یا خیر.

در موارد نادر، اگر سطح HCG شما با یک دوز متوترکسات به اندازه کافی کاهش نیابد، ممکن است نیاز به تزریق مجدد دارو باشد.

تزریق متوترکسات عوارض کمی دارد و در درمان حاملگی خارج رحمی بسیار موثر است.

پزشک شما بر اساس عوامل مختلفی از جمله اندازه توده مرتبط با حاملگی خارج از رحم و سطح HCG در خون شما تعیین می کند که کدام زنان کاندید مناسبی برای این دارو هستند.

هر بار که مراجعه می کنید، پزشک سطح HCG شما را بررسی می کند، مهم است که به طور منظم پیگیری شود.

در موارد نادر، اگر سطح HCG شما پس از مصرف دارو کاهش نیابد، ممکن است دوز دوم متوترکسات لازم باشد.

توصیه می کنیم قبل از مصرف این دارو در مورد عوارض و خطرات احتمالی این دارو با پزشک خود صحبت کنید. در واقع، بهتر است بدانیم چه چیزی را باید انتظار داشته باشیم.

عمل حاملگی خارج از رحم

پارگی لوله فالوپ یک اورژانس پزشکی می باشد.

جراحی لاپاراسکوپی یا لاپاراتومی برای برداشت جنین صورت می گیرد و پزشک تلاش می کند لوله فالوپ را ترمیم کند.

انتقال خون نیز امکان دارد ضروری باشد، هر زن بارداری که به حاملگی خارج رحمی مشکوک می باشد، باید تحت نظر باشد.

لاپاراسکوپی

سالپنگوستومی و سالپنژکتومی، ۲ عمل جراحی لاپاراسکوپی می باشند که برای درمان برخی از حاملگی‌های خارج رحمی استفاده می شوند.

در این روش، یک شکاف کوچک در شکم، نزدیک به ناف صورت می گیرد، در مرحله‌ی بعد، پزشک از یک لوله‌ی نازک مجهز به دوربین و نور برای مشاهده‌ی لوله‌های فالوپ استفاده می‌کند.

در سالپنگوستومی، توده‌ی‌ حاملگی خارج رحمی برداشته‌ می‌ شود و لوله خود‌به‌خود بهبود می‌ یابد.

در سالپنژکتومی، توده‌ی حاملگی خارج رحمی و لوله‌ی فالوپ کاملا برداشته‌ خواهند شد.

اینکه پزشک چه روشی را انجام دهد به میزان خونریزی، میزان آسیب، پارگی لوله، اینکه لوله‌ی رحمی دیگر چقدر طبیعی است یا دچار آسیب قبلی شده‌است یا خیر، بستگی دارد.

در صورتی که حاملگی خارج رحمی باعث خونریزی زیاد شود، امکان دارد جراحی لاپاراتومی انجام شود که شامل باز‌کردن کامل شکم می باشد.

سقط جنین در حاملگی خارج از رحم

در حاملگی خارج رحمی غیر اورژانس، درمان دارویی اغلب موفقیت آمیز است، اما گاهی اوقات جراحی هنوز مورد نیاز است.

اگر بیمار در شرایط اورژانسی نباشد، پزشک می تواند دارویی برای جلوگیری از ترکیدن توده نابجا تجویز کند.

یکی از داروهای رایج متوترکسات است.

متوترکسات دارویی است که سلول های با رشد سریع مانند سلول های توده نابجا را هدف قرار می دهد و از رشد بیشتر آنها جلوگیری می کند.

برای اطمینان از اثربخشی دارو، باید به طور منظم آزمایش خون انجام دهید.

زمانی که دارو موثر باشد، علائمی مانند سقط جنین مانند درد، خونریزی و ترشحات واژن را تجربه خواهید کرد.

متوترکسات خطرات جراحی مانند آسیب لوله فالوپ را به همراه ندارد، اما پس از مصرف این دارو تا چند ماه نمی توانید باردار شوید.

معمولاً کورتاژ سقط جنین در حاملگی خارج از رحم انجام نمی شود.

عوامل موثر بر حاملگی خارج از رحم

از مهمترین عوامل موثر بر حاملگی خارج از رحم باید به وجود بیماری‌ های التهابی لگن اشاره کرد، متخصصان معتقدند که اگر دستگاه تولید مثل زنان دچار التهاب و انواع بیماری‌ ها و عفونت‌ های مقاربتی باشد، احتمال حاملگی خارج از رحم وجود دارد.

به خاطر داشته باشید که قبل از اقدام به بارداری باید تمامی مواردی که پزشک اعلام می‌ کند را بررسی کرده تا رحم در صحت و سلامت کامل برای بارداری آماده شود.‌

اگر بانوان در دوره‌ های قبل، بارداری خارج از رحم را تجربه کرده‌ اند ممکن است در اقدامات بعدی ۱۰ درصد بیش از دیگران در معرض اختلال مشابه قرار بگیرند.

از طرفی دیگر داشتن سابقه جراحی در لوله‌ های فالوپ می‌ تواند بر بارداری خارج از رحم از اثرگذار باشد.

متخصصان معتقدند که اگر بانوان به دلیل ناباروری سایر روش‌ های درمانی را در پیش بگیرند و از داروهای مخصوص جهت تحریک تخمک گذاری استفاده کنند، ممکن است بارداری خارج از رحم را متحمل شوند.

مهم است بدانید که با استفاده از دستگاه آی یو دی که برای پیشگیری از بارداری استفاده می شود، احتمال بارداری در موارد نادر وجود دارد.

اما زمانی که این اتفاق رخ می‌ دهد در اغلب موارد حاملگی خارج از رحم بوده و کاملاً شرایط غیر طبیعی می‌ باشد.

جراحی های مربوط به مشکلات لوله های فالوپ یکی از دلایل احتمالی حاملگی خارج از رحم است.

پس از تجربه حاملگی خارج از رحم، احتمال تکرار آن در بارداری بعدی 10 درصد است. اگر دو یا چند حاملگی خارج از رحم داشته اید، احتمال تکرار آن حداقل یک در چهار است.

افزایش سن خطر حاملگی خارج از رحم را افزایش می دهد، این ممکن است به دلیل تغییر در نحوه عملکرد لوله های فالوپ با افزایش سن زنان باشد.

مصرف انواع سیگار، دخانیات و تنباکو عاملی برای حاملگی خارج از رحم است، البته در این مورد نباید افزایش سن بانوان را بی‌ تاثیر دانست و در سنین ۳۵ تا ۴۰ سالگی احتمال بارداری خارج از رحم بیش از هر زمان دیگری وجود دارد.

آیا بیماری آندومتریوز باعث بروز حاملگی خارج رحم می‌ شود؟

یکی از مهمترین عوامل تاثیرگذار بر حاملگی خارج از رحم بیماری آندومتریوز است.

متخصصان معتقدند که آندومتریوز می تواند عاملی برای بارداری خارج از رحم باشد.

به خاطر داشته باشید که اگر خون قاعدگی از رحم خارج نشود و به مسیر لوله‌ های فالوپ بازگردد باعث ایجاد چسبندگی در این محدوده شده و زمانی که تخمک بارور شده مسیر لوله‌ های فالوپ را با هدف قرار گرفتن در رحم طی می‌ کند.

در همان محدوده به دام می‌ افتد و ریسک بارداری خارج از رحم افزایش پیدا می‌ کند.

البته آندومتریوز سلول‌ های داخلی رحم هستند که در قسمت‌ های خارجی شروع به رشد می‌ کنند.

این مسئله عملکرد طبیعی رحم را مختل می‌ کند و حتی اگر بارداری به درستی اتفاق بیفتد، به مرور زمان شاهد درد، خونریزی و آسیب‌ های زیاد از جمله سقط جنین خواهید بود.

با این حال نباید با وجود آندومتریوز برای بارداری اقدام کنید، مهم است که این آسیب‌ های جدی سریع تر کنترل و درمان شده و با شرایط ایده‌ آل برای بارداری اقدام نمایید.

آیا کار گذاشتن آی یو دی می تواند باعث ایجاد حاملگی خارج رحم شود؟

بسیاری از بانوان آی یو دی را یک روش مطمئن برای پیشگیری از بارداری می‌ دانند اما این روش تا ۹۹ درصد می‌ تواند از بارداری جلوگیری کند، اما باز هم درصد ضعیفی برای بارداری ناخواسته وجود دارد.

گاهی اوقات بانوان در پی استفاده از آی یو دی ممکن است در معرض بارداری‌ های خارج از رحم قرار بگیرند.

عفونت کلامیدیا سبب ایجاد التهابات شدید در ناحیه لگن می‌ شود و ممکن است باعث آسیب دیدگی و زخم در لوله‌ های فالوپ شود.

اما زمانی که در این شرایط بانوان از آی یو دی استفاده می‌ کنند، ممکن است اسپرم‌ ها به تخمک‌ های آزاد شده رسیده و لقاح بین این دو اتفاق بیافتد.

اما از آنجایی که مسیر لوله‌ های فالوپ به واسطه آی یو دی مسدود می شود، تخمک بارور شده در همان قسمت به دام افتاده و لانه گزینی می‌ کند.

پس از این اتفاق روند رشد جنین در همان محدوده آغاز شده و با بزرگ تر شدن آن درد و فشار زیادی را در ناحیه لگن متحمل خواهید شد.

با این حال مهم است که ضمن استفاده از آی یو دی در فواصل زمانی مشخص برای بررسی آسیب‌ های احتمالی اقدام کنید.

متخصصان به واسطه تصویربرداری نه تنها وضعیت آی یو دی را بررسی می‌ کنند بلکه سلامت رحم نیز مورد توجه بوده و متخصصان با این کار می‌ توانند از آسیب‌ های وسیع و بارداری خارج از رحم جلوگیری نمایند.

آیا IVF باعث حاملگی خارج از رحم می شود؟

امروزه با افزایش تخصص و مهارت پزشکان و پیشرفت تکنولوژی های روز، امکان اشتباه و کاشت جنین از طریق IVF در مکانی غیر از حفره رحم بسیار کم شده است.

به طوری که می توان گفت خطر حاملگی خارج از رحم به طور طبیعی یا با کمک IVF یکسان است.

در موارد بسیار کم و نادر، عدم تجربه و عدم دقت تکنسین مربوطه امکان دارد سبب لانه گزینی جنین در بافت های خارج رحم شود.

پیشگیری از بارداری خارج از رحم

اغلب بانوانی که بارداری خارج از رحم را تجربه می‌ کنند عموماً هیچ نقشی بر این عارضه نداشته و عوامل دیگر می‌ تواند سبب ایجاد چنین اختلالی شود.

همواره به خاطر داشته باشید که بیماری‌ های عفونی و آسیب‌ های مقاربتی که ممکن است برای بانوان رخ دهد از مهمترین عوامل موثر بر حاملگی خارج از رحم است.

مصرف انواع دخانیات به ویژه سیگار و حتی مجاورت با دود آنها عاملی برای بارداری‌ های ناموفق خواهد بود.

متخصصان چکاپ‌ های دوره‌ ای و آزمایشات تکمیلی را برای بانوان الزامی دانسته تا به این واسطه اگر التهابی در لگن، رحم و دیگر قسمت‌ های آن از جمله لوله‌ های فالوپ وجود دارد سریع‌ تر درمان شود.

اغلب بانوانی که حاملگی خارج از رحم را تجربه می‌ کنند به صورت ناخواسته باردار شده و شرایط جسمانی و به ویژه رحم موقعیت مناسب برای بارداری را نداشته است.

مهم است که حتماً پیش از اقدام به بارداری وضعیت و سلامت رحم را بررسی کنید و نسبت به این مسئله و عوارضی که ممکن است از آن به جای بماند هوشیار باشید.

عوارض حاملگی خارج از رحم

اصلی ترین عارضه ای که حاملگی خارج از رحم برای فرد دارد، پارگی محل فرورفتن جنین است.

یکی از محل های اصلی لوله فالوپ است، وقتی جنین در این لوله رشد می کند و رشد می کند، احتمال پارگی لوله زیاد است.

وقتی لوله پاره می شود احتمال خونریزی شدید و حتی مرگ زیاد می شود، بنابراین این عارضه می تواند بسیار خطرناک باشد.

یکی دیگر از عوارضی که در فردی که حاملگی خارج از رحم دارد وجود دارد عفونت است.

همچنین فردی که حاملگی خارج از رحم دارد ممکن است دچار ناباروری شود.

بنابراین باید مراقب عوارضی باشید که این بیماری می تواند برای شما ایجاد کند.